Τα ολιγοδενδρογλοιώματα ανήκουν στην κατηγορία γλοιώματα. Είναι και αυτά νευρογλοιακής προέλευσης όγκοι στους οποίους κυρίαρχος κυτταρικός τύπος είναι τα ολιγοδενδροκύτταρα. Σε ποσοστό 33-41% μπορεί να παρουσιάζουν περιοχές με νεοπλασματικά αστροκύτταρα ή επενδυματικά κύτταρα και χαρακτηρίζονται ως ολιγοαστροκυττώματα ή μεικτά γλοιώματα.
Επιδημιολογικά αποτελούσαν το 5% των γλοιωμάτων. Ωστόσο νέες τεχνικές στις χρώσεις και την ανοσοιστοχημεία αποκαλύπτουν υψηλότερη συχνότητα που φτάνει το 15% ή και παραπάνω. Πρωταρχικά είναι όγκοι των ενηλίκων με μέση ηλικία εμφάνισης τα 46 έτη. Στα παιδιά σε μικρότερο συνολικό ποσοστό εμφανίζονται κυρίως μεταξύ 6-12 ετών.
Εντόπιση
Το 90% των ολιγοδενδρογλοιωμάτων είναι υπερσκηνιδιακά στα εγκεφαλικά ημισφαίρια. Η πιο συχνή εντόπιση είναι στους μετωπιαίους λοβούς (45%) με τους βρεγματικούς, κροταφικούς (15-25%) και ινιακούς λοβούς (5%) να έπονται. Σπανιότερα εμφανίζονται στον θάλαμο και τον μεσεγκέφαλο ενώ αποτελούν το 2,4% των ενδομυελικών όγκων.
Βαθμός Κακοήθειας – Grade – Διαβάθμιση
Ανάλογα με τα κυρίαρχα κύτταρα, τον αριθμό των μιτώσεων, την κυτταροβρίθεια, τις νεκρώσεις, την πυρηνική και κυτταρική ατυπία και την νεοαγγείωση διακρίνονται στα καλά διαφοροποιημένα ολιγοδενδρογλοιώματα (Grade II) και στα πιο επιθετικά αναπλαστικά ολιγοδενδρογλοιώματα (Grade III). Οι επασβεστώσεις είναι παρούσες στο 70% των όγκων ενώ κύστεις και αιμορραγίες είναι σπάνιες. Οι αναπλαστικές μορφές συνοδεύονται συχνά από εγκεφαλικό οίδημα, ενίσχυση στο σκιαγραφικό και απουσία επασβεστώσεων.
Θεραπευτική αντιμετώπιση Ολιγοδενδρογλοιώματος
Η θεραπεία των ολιγοδενδρογλοιωμάτων περιλαμβάνει το χειρουργείο, την χημειοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία και την ακτινοχειρουργική.
Το χειρουργείο είναι κατάλληλο κυρίως για εξαιρέσιμους, ευμεγέθεις, καλά διαφοροποιημένους (grade II) όγκους με πιεστικά φαινόμενα. Η ολική ή μερική εξαίρεση της βλάβης μειώνει την ανάγκη χρήσης κορτικοστεροειδών, βελτιώνει τα συμπτώματα και θέτει ιστολογική διάγνωση. Δύσκολα εξαιρέσιμα, μικρότερα σε μέγεθος αναπλαστικά ολιγοδενδρογλοιώματα (grade III) είναι καταλληλότερα για στερεοτακτική βιοψία. Η υφολική εκτομή των τελευταίων δεν φαίνεται να βελτιώνει την συνολική επιβίωση.
Η χημειοθεραπεία έχει κυρίαρχο ρόλο στην θεραπεία του ολιγοδενδρογλοιώματος. Το 60-70% των όγκων παρουσιάζουν ελλείμματα στο βραχύ σκέλος του χρωμοσώματος 1p, στο μακρύ σκέλος του χρωμοσώματος 19q ή και στα δύο. Αυτό αναδεικνύεται με την τεχνική LOH (loss of heterozygosity). Οι LOH θετικοί όγκοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην χημειοθεραπεία με PVC (προκαρβαζίνη), CCNU και βινκριστίνη. Η τεμοζολαμίδη επίσης επιδεικνύει κάποια αποτελεσματικότητα στις υποτροπές των αναπλαστικών ολιγοδενδρογλοιωμάτων.
Η κλασσική ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται κυρίως σε αναπλαστκούς LOH αρνητικούς όγκους και στα ολιγοαστροκυττώματα με ή χωρίς χημειοθεραπεία τα αποτελέσματά της όμως είναι πολλές φορές αντικρουόμενα.
Η ακτινοχειρουργική (CyberKnife) είναι κατάλληλη στις υποτροπές των όγκων αφού προηγουμένως έχουν εξαντληθεί τα προηγούμενα θεραπευτικά μέσα.